Công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số: Viết “câu chuyện Việt Nam”, kể với toàn cầu

Sáng ngày 23/8 tại Hà Nội, Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Netflix tổ chức Hội thảo “Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

Lãnh đạo Cục Hợp tác quốc tế, các diễn giả, đại diện các trung tâm văn hóa nước ngoài tại Việt Nam chụp ảnh chung.​

Sự kiện có sự tham dự của đại diện các cơ quan quản lý của các bộ ban ngành như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông…, các thành phố mong muốn tham gia Mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN); các chuyên gia trong nước và quốc tế và đông đảo nghệ sỹ, người hoạt động trong các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo tại Việt Nam.

Hội thảo “Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số” nằm trong chuỗi các hoạt động hợp tác nhằm triển khai Bản ghi nhớ hợp tác văn hóa, kinh tế sáng tạo, thể thao và du lịch giữa Bộ và Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (Amcham) mà Netflix là thành viên. 

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư dựa trên nền tảng phát triển công nghệ thông tin, kỹ thuật số, internet, kết nối toàn cầu trên nhiều lĩnh vực và con người đã và đang có những tác động mạnh mẽ đến văn hóa nói chung và các ngành công nghiệp văn hóa sáng tạo nói riêng. Được đánh giá là khu vực có nhiều tiềm năng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam trong thời gian tới, các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam bộc lộ nhiều lợi thế và đứng trước cơ hội vươn lên trở thành một trong những khu vực có khả năng thích ứng cao với những đổi mới như vũ bão của kỷ nguyên số, đóng góp cho sự tăng trưởng về kinh tế và ổn định xã hội của Việt Nam.

TS Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế phát biểu khai mạc Hội thảo​

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế cho biết, sự đột phá của công nghệ số mang lại nhiều cơ hội cho sự phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo, đảm bảo sự tiếp cận cho tất cả mọi người. Mặt khác, việc chuyển đổi số, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra nhiều thách thức như vấn đề bản quyền tác giả, mất an toàn, an ninh mạng, tác động trực tiếp đền quyền và sinh kế của những người thực hành văn hóa, nhà sáng tạo.

“Thông qua Hội thảo này, chúng tôi mong muốn tạo cơ hội để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia nghiên cứu, người thực hành văn hóa, nghệ thuật… trao đổi về bối cảnh trong nước, quốc tế để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo trong môi trường số, phân tích các cơ hội, thách thức Việt Nam sẽ phải đối mặt, lắng nghe chia sẻ kinh nghiệm của một số quốc gia trong khu vực về xây dựng chính sách phát triển công nghiệp văn hóa, sáng tạo đáp ứng nhu cầu người làm sáng tạo và xu thế số hóa hiện nay”, TS Nguyễn Phương Hòa nói. 

Hội thảo quy tụ diễn giả từ nhiều ngành nghề trong lĩnh vực văn hóa, sáng tạo, đại diện cho các khu vực kinh tế khác nhau

Bà Nguyệt Nguyễn Phillips, Giám đốc Chính sách công khu vực Đông Nam Á của Netflix chia sẻ: “Là một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ giải trí trực tuyến hàng đầu thế giới, Netflix hy vọng sẽ đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế sáng tạo Việt Nam bằng cách lan tỏa những câu chuyện của Việt Nam đến với khán giả toàn cầu trên dịch vụ của chúng tôi. Chúng tôi tin rằng Hội thảo này là một diễn đàn quan trọng để khu vực công và tư nhân cùng nhau trao đổi ý kiến và hoàn thiện các chính sách nhằm thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo tại Việt Nam”.

Một trong những điểm nhấn của Hội thảo là việc công bố kết quả nghiên cứu về thực trạng phát triển chính sách các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo trong môi trường số tại Việt Nam. Nhóm tác giả gồm các chuyên gia của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông đã cung cấp cho người nghe một cái nhìn khá toàn diện và chi tiết gồm hệ thống chính sách vĩ mô, các chính sách thúc đẩy phát triển hạ tầng số, các chính sách về văn hóa và các ngành công nghiệp văn hóa nói chung và các chính sách riêng cho từng ngành công nghiệp văn hóa nói riêng. Từ đây, các chuyên gia đã đưa ra đánh giá về thuận lợi, khó khăn, cơ hội và thách thức cho các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong môi trường số, đồng thời đề xuất một số giải pháp thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp văn hóa nước nhà trong kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp 4.0.

Nghiên cứu trên cũng là một trong những cơ sở cho hai phiên thảo luận tiếp nối ngay sau đó của Hội thảo. Phiên thứ nhất do nhà báo Trương Uyên Ly – Giám đốc Hanoi Grapevine điều phối tập trung tìm hiểu về những cơ hội và thách thức cho ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam dưới góc nhìn của những người trực tiếp “thực hành” nghệ thuật. Các diễn giả đến từ các ngành nghề sáng tạo, đại diện cho các khu vực kinh tế khác nhau như cơ quan Nhà nước (TS Nguyễn Anh Minh - Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam), tập đoàn nước ngoài có đại diện tại Việt Nam (ông Trần Thăng Long – Universal Music Việt Nam) hay doanh nghiệp tư nhân trong nước (bà Lê Quỳnh Như - DeeDee Animation Studio)… đã nhiệt tình chia sẻ về những trải nghiệm, trăn trở của bản thân, cơ quan, doanh nghiệp mình đại diện khi cố gắng thích nghi và phát triển hoạt động trong môi trường số. 

Là nhân vật thường được “chọn mặt gửi vàng” trong các vụ tranh chấp pháp lý liên quan đến sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực văn hóa, giải trí tại Việt Nam, Luật sư Phan Vũ Tuấn cũng đã đưa ra các lời khuyên vô cùng xác đáng mà những doanh nghiệp, người làm văn hóa, sáng tạo Việt Nam nên có để thích ứng với Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.  Tiềm năng phát triển công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số cũng được khẳng định đầy lạc quan thông qua những khuyến nghị của bà Michal Teague, Giảng viên Đại học RMIT Việt Nam – một chuyên gia cực kì am hiểu về lĩnh vực thiết kế, sáng tạo tại Việt Nam và từng đóng vai trò cố vấn chủ chốt của Liên hoan Truyền thông và Thiết kế Hà Nội năm 2019. Thông qua các chia sẻ của 5 diễn giả có thể nhận thấy, khoa học công nghệ và môi trường số đem tới nhiều thách thức, nhưng cũng là cơ hội lớn để các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam tiếp cận với thế giới, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao chất lượng của mình. 

Bà Trần Hải Vân, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế điều phối Phiên hai với chủ đề “Chính sách thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo trong môi trường số tại Việt Nam”

Phiên thứ 2 có chủ đề “Chính sách thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo trong môi trường số tại Việt Nam” do bà Trần Hải Vân, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế điều phối với các diễn giả là đại diện những quản lý, tư vấn, hoạch định chính sách văn hóa như PGS. TS. Nguyễn Thị Thu Phương (Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam), Ths. Hoàng Long Huy (Cục Bản quyền tác giả)… Sau khi lắng nghe những kinh nghiệm thúc đẩy văn hóa, sáng tạo trong môi trường số tại Hàn Quốc thông qua hoạt động hợp tác quốc tế - do ông Choi Seung Jin (Giám đốc Trung tâm văn hóa Hàn Quốc tại Việt Nam trình bày), các đại diện của Bộ VHTTDL đã  có thời gian trao đổi trực tiếp và thẳng thắn với hai gương mặt “kì cựu” trong cộng đồng hoạt động sáng tạo Việt Nam là bà Ngô Thị Bích Hạnh (BHD Vietnam Media Corp.) và nhạc sỹ Quốc Trung xung quanh những mong muốn của doanh nghiệp, nghệ sỹ, người thực hành sáng tạo đối với các cơ quan Nhà nước, cũng như những hỗ trợ, chia sẻ từ phía Đảng và Chính phủ nhằm  giúp doanh nghiệp, người làm nghệ thuật có thể thuận lợi vượt qua thách thức, nắm bắt hiệu quả cơ hội khi hoạt động trong môi trường số.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, TS Nguyễn Phương Hòa tổng kết, các diễn giả và đại biểu tham gia sự kiện đã có thời gian trao đổi, thảo luận hiệu quả, đồng thời đưa ra nhiều đề xuất tiếp tục phát triển văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số, theo đó có thể tóm tắt thành các nội dung lớn: Thứ nhất, cần có một hệ thống thể chế chính sách và pháp luật hỗ trợ hiệu quả cho các ngành công nghiệp văn hóa, sáng tạo; thứ hai, cần tăng cường đầu tư về cơ sở hạ tầng; thứ ba, xây dựng cơ sở dữ liệu về các ngành văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong đó bao gồm hệ thống bản đồ số; thứ tư, tập trung nhân lực và công tác đào tạo; thứ năm, tìm kiếm các nguồn lực tài chính, tăng cường hợp tác công – tư; và thứ sáu, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa, sáng tạo. “Năng lực sáng tạo, công nghệ số cùng với bảo hộ tốt sở hữu trí tuệ chính là chìa khóa thành công để xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa, sáng tạo Việt Nam”, TS Nguyễn Phương Hòa cũng đúc kết. 

Hội thảo “Phát triển các ngành công nghiệp, văn hóa, sáng tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số” đã thành công tạo ra một diễn đàn liên kết các cơ quan quản lý ở Trung ương và địa phương, hiệp hội, cơ sở đào tạo, trung tâm nghiên cứu, doanh nghiệp, người thực hành văn hóa, nghệ thuật… để trao đổi, thảo luận, chia sẻ niềm tin và cùng chung tay xây dựng các ngành công nghiệp văn hóa sáng tạo Việt Nam hướng tới mục tiêu viết nên “câu chuyện Việt Nam” và kể “câu chuyện Việt Nam” ra thế giới.

Lan Phương